وضعیت تلخ استادیوم آزادی و هزینه بازسازی آن

بازسازی استادیوم آزادی

کمتر کسی را می‌توان یافت که نام ورزشگاه آزادی به گوشش نخورده باشد خصوصاً همه کسانی که اهل ورزش هستند و به ویژه فوتبال دوستان، این ورزشگاه را می‌شناسند و حتی شاید برای تماشای مسابقات، بارها به آنجا رفته باشند؛ ورزشگاه آزادی پس از گذشت دهه‌ها که از ساخت آن می‌گذرد، هنوز هم که هنوز است، بزرگ‌ترین ورزشگاه ایران به شمار می‌رود و بسیاری از مهم‌ترین مسابقات کشوری در آن برپا می‌شود. به همین دلیل تصمیم گرفتیم تا در این مقاله با گروه معماری رینو به معرفی این ورزشگاه بپردازیم و شرح دهیم که چرا بعد از این همه سال، بازسازی استادیوم آزادی از ضروریات است. 

معرفی استادیوم آزادی 

استادیوم آزادی بزرگ‌ترین و مجهزترین ورزشگاه ایران است که در کیلومتر ۵ آزادراه تهران – کرج واقع شده است. این ورزشگاه به منظور برگزاری بازی‌های آسیایی سال ۱۹۷۴ ساخته شد. ورزشگاه آزادی در واقع تنها بخشی از مجموعه ورزشی آزادی محسوب می‌شود. 

این ورزشگاه در ۲۵ مهر ماه سال ۱۳۵۰ افتتاح شد و تا پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷، تحت عنوان ورزشگاه آریامهر شناخته می‌شد. مساحت ورزشگاه آزادی ۱۴۱۰۰۰ مترمربع است و طراحی و ساخت آن را شخصی به نام عبدالعزیز فرمانفرمائیان انجام داده است.  

در زمان ساخت این ورزشگاه، طرح‌های توسعه زیادی برای آن پیش بینی شده بود، به عنوان مثال قرار بود بخش‌های ویژه‌ای از جمله ورزشگاه‌هایی برای‌ هاکی روی یخ و اتومبیل‌رانی هم به آن اضافه شود که با وقوع انقلاب ۱۳۵۷، کلیه این طرح‌های توسعه لغو شدند. 

امروزه بازی‌های دو تیم استقلال و پرسپولیس و همین طور بازی‌های خانگی تیم ملی فوتبال در این ورزشگاه برگزار می‌شود. 

آنچه درباره معمار ورزشگاه آزادی باید بدانید. 

عبدالعزیز فرمانفرمائیان یک معمار برجسته ایرانی و استاد دانشگاه تهران بود که علاوه بر این که طراحی و معماری استادیوم آزادی تهران را انجام داده است، معماری سالن‌های والیبال و بسکتبال مجموعه ورزشی آزادی،  فرودگاه در حال ساخت آریامهر، فرودگاه مهرآباد و موزه فرش ایران را هم بر عهده داشت. 

او در سال ۱۲۹۹ هجری شمسی در یک خانواده متمول و سطح بالا در خوزستان به دنیا آمد. فرمانفرمائیان پس از اتمام تحصیلات مقدماتی، به دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس رفت و در آنجا تحصیلات خود را به پایان رساند و در دهه ۳۰ میلادی به ایران بازگشت. 

او کار طراحی را از گاراژ پدر خود شروع کرد و پس از آن به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران رفت و در یکی از آتلیه‌های آنجا، زیر نظر استادان برجسته طراحی و معماری به تدریس و کار اشتغال یافت و توانست نقش راهبردی در امور مدیریتی و روند جاری قراردادهای آن زمان ایفا کند. 

پس از انقلاب سال ۵۷ ، فرمانفرمائیان به خارج از کشور مهاجرت کرد و سرانجام در خرداد ماه سال ۱۳۹۲ هجری شمسی در سن ۹۲ سالگی در خانه خود در اسپانیا چشم از جهان فرو بست. 

 

آنچه درباره معماری ورزشگاه آزادی باید بدانید. 

از آنجایی که ورزشگاه آزادی در یک ضرب الاجل زمانی ساخته شد و همچنین برای صرفه جویی در هزینه‌ها، معمار این مجموعه، تصمیم گرفت که ساخت آن به شیوه سازه هسته خاکی باشد. هر چند که درست چند سال پیش از احداث ورزشگاه آزادی، در سال ۱۹۶۷، استادیوم اوتزن اورگان به همین روش ساخته شده بود ولی عبدالعزیز فرمانفرمائیان در جایی گفته است که الگوی ساخت ورزشگاه آزادی، استادیوم المپیکو یونیور سیتاریو مکزیکوسیتی بوده است که این ورزشگاه نیز به دلیل تعجیل در ساخت، به همین روش سازه هسته خاکی ساخته شده است. 

در این روش ساخت، معمولاً راهروها و همین طور فضاهای خدماتی با استفاده از سازه‌های بتنی ساخته می‌شوند و سکوها به شکل خاکریز روی این سازه‌ها قرار می‌گیرند.

فرمانفرمائیان از مشاوره دو تن از مهندسان مطرح دنیا یعنی مریل و اسیکمور اوگینز برای معماری استادیوم آزادی استفاده کرده است و این ورزشگاه صد هزار نفری، آخرین سازه‌ای است که به روش هسته خاکی در دنیا ساخته شده است. 

طراح این مجموعه ورزشی، به منظور فراهم آوردن خاک لازم برای ساخت آن، نه تنها از چندین تپه مجاور این ورزشگاه استفاده کرد، بلکه بخشی از اراضی اطراف استادیوم را حفر کرد و در نتیجه نه تنها توانست خاک لازم برای ساخت ورزشگاه را تامین کند، بلکه دریاچه‌ای بی‌ مانند هم در کنار این ورزشگاه به وجود آورد. ورزشگاه آزادی توانست در زمان تاسیس رتبه A کنفدراسیون فوتبال آسیا را به دست بیاورد و در سال ۱۳۹۲ نیز به عنوان یکی از ۲۰ ورزشگاه مطرح دنیا معرفی شد.  

آنچه درباره ورزشگاه آزادی باید بدانید. 

به نظر می‌رسد که در زمان ساخت ورزشگاه آزادی فکر همه جای کار را کرده باشند، به عنوان مثال، بخش‌هایی برای قرار دادن کانتینرهای رادیو و تلویزیون در این استادیوم در نظر گرفته شده است، هم چنین مسیر حرکت ماشین‌های آتشنشانی برای مواقع اضطراری، تعداد زیادی تونل و راهرو برای تخلیه تماشاچیان حاضر در استادیوم در زمانی کمتر از ۱۱ دقیقه و … .

 همچنین ورزشگاه آزادی به گونه ای ساخته شده است که به همه تماشاچیان امکان دید کامل می‌دهد. به گونه‌ای که اگر تماشاچیان در مرکز زمین نشسته باشند، این امکان را خواهند داشت که ۱۲۶ متر در شرق و غرب و ۱۳۶ متر در شمال و جنوب را ببینند. همچنین در بخش غربی این استادیوم، یک جایگاه ویژه در نظر گرفته شده است و در کنار آن فضایی است که حداقل ۸۵ نفر گنجایش دارد و گزارشگران فوتبال معمولاً از آن استفاده می‌کنند. 

در قسمت شرقی این ورزشگاه، مانند دیگر استادیوم‌هایی که ویژه بازی‌های قاره‌ای یا المپیک ساخته می‌شوند، یک مشعل قرار دارد. جالب است بدانید که در سال ۱۳۵۳ علی باغبان باشی، قهرمان دو و میدانی ایران و آسیا، برای اولین بار این مشعل را روشن کرد؛ پس از این واقعه، این مشعل دیگر هیچوقت روشن نشد، تا این که ۴۴ سال بعد، یک بار دیگر در بازی فینال لیگ قهرمانان آسیا به میزبانی پرسپولیس روشن شد.

بازسازی استادیوم آزادی 

با توجه به قدمت بنای ورزشگاه آزادی و تخریب‌هایی که در بخش‌های مختلف آن صورت گرفته است، چند سال پیش بازسازی استادیوم آزادی در دستور کار قرار گرفت. 

همان طور که می‌دانید ورزشگاه آزادی، در حقیقت، یک استادیوم ۹۰ هزار نفری است به گونه‌ای که در طبقه بالا ۳۵ هزار نفر و در طبقه پایین ۵۵ هزار نفر می‌توانند به راحتی از این ورزشگاه استفاده کنند ولی در برخی بازی‌های پرطرفدار، این ورزشگاه پذیرای ۱۰۰ هزار نفر می‌شود. استفاده بیشتر از ظرفیت این ورزشگاه هم یکی دیگر از دلایل تخریب آن است. به همین دلیل در سال ۱۳۸۱ بازسازی استادیوم با هزینه‌ای افزون بر ۱۶۰ میلیارد تومان انجام گرفت. بازسازی استادیوم آزادی به مدت یک سال و نیم به طول انجامید و در این پروژه، بازسازی و استحکام بخشی سکوهای طبقه اول و عایق کاری کامل رختکن‌ها انجام شد. همچنین در طی این بازسازی، نمایشگر استادیوم آزادی نیز تعویض شد و یک نمایشگر رنگی، جایگزین نمایشگر قبلی شد. 

آیا بازسازی ورزشگاه آزادی ادامه خواهد داشت؟ 

هر چند که تاکنون چندین بار بخش‌های مختلف ورزشگاه آزادی مورد بازسازی قرار گرفته است، ولی این استادیوم همچنان دارای قسمت‌هایی است که حتما باید مورد توجه قرار بگیرند که یکی از مهم‌ترین این قسمت‌ها، سکوهای استادیوم آزادی است.

بر طبق برآوردها، بازسازی، نوسازی و بهسازی کلیه قسمت‌های این ورزشگاه و همین طور تمامی ‌سکوهای آن به بودجه‌ای هزار میلیارد تومانی نیازمند است که متاسفانه این بودجه تاکنون تامین نشده است. 

بازسازی استادیوم آزادی و محیط زیست

مجموعه ورزشی آزادی پیش از آن که یک شاهکار معماری باشد، محلی است برای امور ورزشی و استادیوم آزادی نیز که در این حوزه، جایگاه ویژه و خاصی دارد؛ بنابراین انتظار می‌رود نه تنها بازسازی آن به موقع و در کمترین زمان انجام شود، بلکه به بهترین شیوه و با به روزترین مصالح و متریال موجود در سطح بین المللی اتفاق بیفتد. 

سخن پایانی 

استادیوم صد هزار نفری آزادی بخشی از مجموعه ورزشی آزادی است که قریب به ۵۰ سال پیش توسط یکی از برجسته‌ترین معماران ایرانی به نام عبدالعزیز فرمانفرمائیان طراحی و اجرا شد. 

این ورزشگاه به شیوه هسته خاکی ساخته شده است و گفته می‌شود آخرین ورزشگاهی است که به این شیوه در دنیا شکل گرفته است.  

ویژگی‌های منحصر به فردی مانند تعداد زیادی تونل به منظور تخلیه تماشاچیان حاضر در استادیوم در مدت زمانی کمتر از ۱۱ دقیقه ، مسیر حرکت ماشین‌های آتشنشانی برای مواقع اضطراری و … این ورزشگاه را در نوع خود بی نظیر ساخته است.